TRINIA SHENJTE – VITI A
Vetëm në gjysmën e parë të shekullit XIII u caktua përfundimisht nga Papa që e kremtja e të Shenjtërueshmes Trini të shtrihej për mbarë Kishën Katolike. Deri atëherë ajo ende kremtohej vetëm në disa kisha të Europës. Por qe pikërisht devocioni i thellë i atyre kishave ndaj një të kremteje të tillë që shtyri edhe Papën ta miratonte një devocion të tillë dhe t’ia propozonte atë mbarë Kishës. Por kjo nuk do të thotë se adhurimi i së Shenjtërueshmes Trini filloi në shekullin XIII. Qysh në Ungjill shumë qartë na paraqitet fytyra e Hyjit tonë të dashur si Një i vetëm, në Tre Persona Hyjnorë. Shën Pali, siç dëgjuam në leximin e dytë, dëshmon se tashmë ishte bërë shumë shpejt traditë në mes të krishterëve që të përshëndeteshin në mes tyre në Emrin e Tre Personave Hyjnorë: «Hiri i Zotit tonë Jezu Krishtit, dashuria e Hyjit Atë dhe bashkësia me Shpirtin Shenjt, qoftë me ju të gjithë!». Një përshëndetje të tillë tashmë e dëgjojmë shumë shpesh edhe në fillimin e kremtimit eukaristik.
I gjithë predikimi Kishës dhe i gjithë kremtimi i saj, kanë si qëllim të vetin shpalljen e Hyjit Njini e Trini, si edhe bashkimin me Të. Gabojmë kur mendojmë se misteri më i madh i Kishës është misteri i Pashkëve. Kremtimi i Vdekjes dhe i Ngjalljes së Krishtit është misteri qëndror i vitit liturgjik, por vetë misteri i Pashkëve dhe i gjithë viti liturgjik, e thamë, kanë si qëllim të vetin zbulesën e fytyrës së Hyjit tonë si Një i Vetëm në Tre Persona Hyjnorë dhe bashkimin tonë me Të.
«Nji Zot vetëm, tjetër s’ka, / por prej fesë dimë edhe ma: / se n’kët Zot janë, po, tre Vetë, / me ‘í natyrë e me ‘í pushtet, / me nji t’kenun e hyjni / që u thonë Shejtja Trini: / Ati, Biri e Shpirti Shenjt», thotë urata e vjetër Unë prej Zotit jam i kshtenë, e shkruar nga i Lumi Dom Ndre Zadeja, duke përmbledhur aty shumë bukur thelbin e teologjisë së krishterë në lidhje me Misterin e pambarim të së Shenjtërueshmes Trini.
Ne të krishterët besojmë se Hyji ynë është Një i vetëm, por jo i vetmuar. Duke adhuruar të Shenjërueshmen Trini, ne të krishterët vazhdojmë të jemi monoteistë, pra që adhurojmë një Hyj të vetëm, por ne besojmë në monoteizmin e dashurisë. Për ta shprehur këtë mund të marrim shembullin e tre qirinjve të ndezur. Secili prej tyre ka flakën e vet të plotë, sikurse secili prej Personave Hyjnorë, Ati, Biri dhe Shpirti Shenjt, janë të plotë në Hyjninë e vet. Por, po t’i bashkojmë flakët e këtyre qirinj, ata do të bëhen një fjakë e vetme, edhe pse qirinjtë do të vazhdojnë të jenë tre, sikurse edhe e Shenjtërueshmja Trini është një dashuri e vetme, një Hyjni e vetme, edhe pse Personat Hyjnorë vazhdojnë të jenë Tre.
Pikërisht duke u bazuar tek dashuria, mund të themi diçka rreth këtij misteri të pambarim. Themi «diçka», sepse për të Shenjtërueshmen Trini patjetër që fjalët tona nuk arrijnë ta shprehin misterin e madh e të pambarim të Zotit. As Kerubinët, as Serafinët, as Fronet, as Zotërimet, as Principatat, as Kryengjëjt e as Engjëjt, që së bashku me shenjtërit dhe Mbretëreshën e tyre, Zojën e Bekuar, kundrojnë misterin e të Shenjtërueshmes Trini, nuk arrijnë ta kuptojnë në plotësi këtë mister të pambarim, edhe pse gëzojnë në Të në plotësi. Ja një dëshmi shumë e bukur e Shenjtes Faustina Kovalska, së cilës, në saje të një Hiri të veçantë, Zoti deshi që t’i bënte ta shihte lumturinë e Parajsës dhe të na e përshkruante atë në ditarin e saj, në të cilin na janë përcjellë shumë zbulesa tashmë të pranuara nga Kisha: «Sot në shpirt kam qenë në Parajsë dhe kam parë lumturinë e paimagjinueshme e tejet të bukur që na pret pas vdekjes. Kam parë se si të gjitha krijesat i japin pa ndërprerje lavdi Hyjit. Kam parë se sa e madhe është lumturia në Hyjin, e cila zbrazet mbi të gjitha krijesat, duke i bërë ato të lumtura. Pastaj çdo lavdi e nder që i ka bërë krijesat të lumtura, kthehet sërish tek Burimi dhe ata hyjnë në thellësitë e Hyjit, kundrojnë jetën e brendshme të Hyjit Atë, Bir e Shpirt Shenjt, të cilën nuk do të arrijnë kurrë as ta kuptojnë e as ta përkufizojnë. Ky Burim i lumturisë është i pandryshueshëm në esencën e Tij, por është gjithnjë i ri dhe shpërthen për lumturinë e të gjitha krijesave. E kuptoj vetëm tani Shën Palin që ka thënë: “Çka syri nuk pa e veshi nuk dëgjoi dhe në zemër të njeriut nuk hyri, atë ua bëri Hyji gati atyre që e duan.” (1 Kor 2, 9). Hyji më bëri të njoh të vetmen gjë e cila në sytë e Tij ka një vlerë të pafundme e kjo është Dashuria e Hyjit. Dashuria, Dashuria e përsëri Dashuria.»
Pra, sikurse e përmendëm më sipër dhe si përfundon edhe Shenjtëresha polake, vetëm dashuria na lejon të themi diçka rreth së Shenjtërueshmes Trini. Por kjo «diçka» e vogël është në gjendje që të na çojë drejt shëlbimit të amshuar.
Në leximin e parë, kur Hyji i bën Moisiut dhuratën e një zbulese të veçantë të vetvetes, është pikërisht vetëm mbi Dashurinë e Tij të Pamasë që flet: «Jahve, Zoti, Hyji i mëshirshëm e i butë, i durueshëm e shumë i mëshirshëm dhe i vërtetë.» Moisiu, përballë një mëshire e dashurie kaq të pafundme, u ndie i padenjë dhe «ra vrik me fytyrë përdhe», në adhurim të përvujtë. Por, pikërisht ngaqë e kuptoi se kishte të bënte me një Hyj kaq të dashur, ai gjeti edhe forcën që të lutej për vete e për popull: «O Zot, nëse kam gjetur hir para syve të tu, po të lutem, udhëto me ne! Njëmend, është një popull zverkngurtë, por ti na i fal fajet tona e mëkatet e na prano për pronën tënde!»
Nuk ishte ende koha kur njerëzimit mund t’i shpallej se ky Hyj është edhe Trini. Ishte tashmë shumë e vështirë që, në mes të shumë popujve të mësuar të adhuronin shumë perëndi të ndryshme, Hyji t’i mësonte Izraelit të adhuronte Një Hyj të Vetëm e të Vërtetë. Ndërkaq Hyji i zbuloi vetëm se është një Hyj krejtësisht Dashuri. Pastaj, me ardhjen e përvujtë të Birit të Hyjit në mesin tonë, duke u bërë njeri, njerëzimit do të mund t’i shpallej se ky Hyj-Dashuri është edhe Hyj-Trini. E Kisha do të kuptonte se Hyji është Dashuri pikërisht ngaqë është Trini, pra marrëdhënie e pafundme dashurie mes Personave Hyjnorë.
Asaj lutjes së Moisiut «udhëto me ne», Hyji iu përgjigj jo vetëm duke e shoqëruar në shtegtimin drejt tokës së premtuar popullin e zgjedhur, por edhe duke dërguar Birin e vet në botë. Prandaj Jezusi sot në Ungjill thotë: «Hyji aq fort e deshi botën, saqë e dha një të vetmin Birin e vet, kështu që secili që beson në të, të mos birret, por ta ketë jetën e pasosur.». Me forcën e Shpirtit Shenjt, Ati i amshuar, po e zbulonte në Birin e Tij Misterin e Pambarim të së Shenjtërueshmes Trini, për të na mundësuar kështu të gjithëve shëlbimin, pra bashkimin e lum me Të në Parajsë.
Prandaj është me rëndësi të madhe kjo e kremte, sepse na ndihmon të meditojmë edhe një herë më në thellësi mbi këtë Mister të Pambarim. Po ta mendojmë, ne të krishterëve, liturgjia dhe përshpritëria gjithnjë na ndihmojnë të zhytemi në këtë mister në jetën tonë të përditshme. Mjafton të mendojmë faktin se, me Shenjën e Kryqit dhe duke shqiptuar Atin, Birin e Shpirtin Shenjt, ne jemi të ftuar t’i fillojmë jo vetëm kremtimet e të gjitha sakramenteve dhe të gjitha lutjet e tjera, por jemi të ftuar të fillojmë e ta përfundojmë edhe ditën, të fillojmë një punë, një udhëtim e çdo nismë tjetër. Sa fuqi ka në vetvete edhe kundër djallit dhe kurtheve të tij një Shenjë Kryqi e bërë me fe të gjallë dhe duke thënë fjalët: «Në emër të Atit, të Birit e të Shpirtit Shenjt»!
Prandaj ta falënderojmë Hyjin tonë për tërë dashurinë që ka ndaj nesh dhe t’i lutemi Atij që të na ndihmojë t’i përgjigjemi edhe ne me shumë dashuri në jetën tonë të përditshme, deri sa, një ditë, të mund ta kundrojmë Misterin e Pambarim të së Shenjtërueshmes Trini dhe të gëzojmë në plotësi me Të në lumturinë e Parajsës.
Dom Dritan Ndoci